Geschiedenis van de paashaas

Pasen is een christelijk feest waarbij wordt gevierd dat Jezus is opgestaan uit de dood. Maar waar komen dan toch die gekleurde eieren en de paashaas vandaan? Na de geschiedenis van de kerstman dit keer dus ook de geschiedenis van de paashaas!

De eerste vermeldingen van een paashaas komen uit het Duitsland van de 14 eeuw. Daar werden volksverhalen verteld over een haas die mooi beschilderde eieren verstopte. Zowel hazen als eieren zijn vruchtbaarheidssymbolen. De paashaas kwam voor het eerst in (Duitse) geschriften voor in 1682 en pas in de 18^e eeuw in Nederland, via een uit het Duits vertaald boek.

De godin Ostara

De volksverhalen komen hoogstwaarschijnlijk voort uit de mythe van de oude Germanen over de godin Ostara, de godin van de lente. In het verhaal bad een meisje van de Teutonen stam tot de godin Ostara om een gewond vogeltje te redden. Ostara – die zich meestal vertoonde in de vorm van een haas – verhoorde haar gebeden en veranderde het gewonde vogeltje in een haas. Als dank liet ze de haas één keer per jaar terugkomen om gekleurde eieren te leggen. In het Duits heet pasen Ostern, wat afgeleid schijnt te zijn van Ostara (vergelijkbaar met het Engelse Easter).

Grappig is dat eigenlijk alleen Nederland en (delen van) Duitsland de paashaas kennen. In bijvoorbeeld Engeland en Amerika is er het konijn (easter bunny), net als in Frankrijk, Italië en Spanje. En in sommige delen van Duitsland worden de eieren gebracht door een kip, haan, vos of koekkoek!

Vliegende paasklokjes

En dan is er nog het verhaal van de paasklokken uit het Katholieke geloof. Tussen witte donderdag en stille zaterdag (de dagen voor Pasen) mochten de klokken van de kerk niet geluid worden. Om dat aan de kinderen uit te leggen werd het verhaal bedacht van de vliegende paasklokjes, die terug uit Rome gevlogen kwamen en gekleurde eieren voor de kinderen meebrachten. De klokjes laten hun lading vallen in tuinen, parken en op balkons. Bij het eerste klokgelui op Paaszondag mogen de kinderen de eieren gaan zoeken.

Eieren en lente

Of is Pasen een vermengeling van een christelijk feest en het Heidense lentefeest? Waarbij Easter en Ostern verwijzen naar het Oosten, naar het opkomen of terugkeren van de zon? En was de paashaas er wel eerst? Of toch het ei? Eieren worden traditioneel beschouwd als een symbool van wedergeboorte. En niet alleen in de Westerse wereld. Zo luiden de Perzen het nieuwe jaar in met geverfde eieren

Voor de eieren is er vanuit het geloof nog een verklaring: tijdens de vastenperiode voor Pasen verbood de kerk om vlees en zuivel te eten. Dus ook geen eieren. Maar in het voorjaar leggen de kippen juist veel eieren. Aan het einde van de vastenperiode was de voorraad eieren zo groot, dat heel veel eieren eten onvermijdelijk was. En omdat het einde van de vastenperiode ook een feestje was, werden de eieren gekleurd en mooi versierd.

In de loop der jaren (en omdat niet veel mensen meer vasten) zijn de echte eieren vervangen door chocolade-eieren. Net als de paashaas! En de eitjes zijn tegenwoordig te krijgen in de meest lekkere (en gekke!) smaken.

Vrolijk Pasen!

Maar waarom zeggen we in Nederland dan ‘Pasen’? Vermoed wordt dat ons Pasen is afgeleid van het Joodse feest ‘Pesach‘. Een andere verklaring kan zijn dat het woord is afgeleid van het Latijnse woord ‘pascua’ dat weide betekent en op die manier verwijst naar de lente.

En hoe zit het ook het ook alweer met die datum, waarom verschilt het ieder jaar wanneer we Pasen vieren? Al in 325 na Christus werd bepaald dat Pasen wordt gevierd op de eerste volle maan in de lente (gerekend vanaf 21 maart). Pasen kan dan ook vallen tussen op z’n vroegst 22 maart en 25 april op z’n laatst. Aan de periode van Pasen zijn dan weer andere feestdagen gerelateerd. Zo valt carnaval altijd 40 dagen voor Pasen, vieren we Hemelvaartsdag 40 dagen na Pasen en Pinksteren 50 dagen na Pasen. Gewoon in je agenda kijken is handiger 🙂

Op mijn blog kun je ook nog lezen waarom we eigenlijk matses eten met Pasen!