Ik schreef eerder al een artikel over hoe ons eten groeit. Wist jij bijvoorbeeld dat pinda’s onder de grond groeien? Ik vond het dan ook fantastisch dat we op reis door Java een specerijentour over een plantage gingen maken. Van koffie tot kaneel, ik laat je vandaag zien hoe alles groeit en bloeit! p.s: mijn verslag van de hele rondreis op Java en Bali lees je hier!
Specerijentour
Kaneel
Kaneel komt van de schors van de Cinnamomum verum, de kaneelboom. De kaneel wordt hier in stokjes verkocht. Kaneelpoeder is vermalen schors. De kinderen riepen ook gelijk ‘Het ruikt naar appeltaart!’. Wij gebruiken kaneel meestal voor zoete gerechten, maar kaneel doet het ook heel goed als smaakmaker in bijvoorbeeld curry
Foelie en nootmuskaat
Van de muskaatboom komt een vrucht die ons twee belangrijke specerijen levert: foelie en nootmuskaat. Om de muskaatnoot in de vrucht zit een vlies (ook wel zaadmantel genoemd). Gedroogd is dit foelie. Wij gebruiken foelie met name bij het stoven van vlees en in de soep. Ook is foelie een onderdeel van speculaaskruiden. De gedroogde pit van de vrucht is de muskaatnoot. Na het drogen wordt deze bepoederd met kalk, om aantasting door insecten te voorkomen. De muskaatnoot heet in geraspte vorm nootmuskaat. Je koopt het geraspt maar je kunt ook zelf de noot raspen met een nootmuskaatrasp. In Nederland wordt nootmuskaat traditioneel gegeten bij sperziebonen, bloemkool en spruitjes. Ook is het – net als foelie – onderdeel van speculaaskruiden.
Vanille
Peper
Peper groeit als bessen aan de Piper Nigrum plant. Aan de slingerplant groeien de bessen in trosjes. Afhankelijk van de bewerking, krijg je uiteindelijke vier soorten peperkorrels: zwarte, witte, groene en rode. Zwarte peper ontstaat uit de onrijp geoogde groene bessen, witte peper uit de rijpe bessen.
Vroeger was peper heel erg kostbaar. Vandaar ook de uitdrukking: peperduur.
Palmsuiker
Palmsuiker wordt gewonnen uit het sap van de palmboom. Hoog in de palm worden bij de bloeischeuten inkepingen gehakt waaronder een jerrycan wordt gehangen. Iedere palm levert zo’n vier liter suikersap per dag! Deze sap wordt zo’n zeven uur ingekookt tot een dikke bruine pasta. Deze wordt uitgehard en verkocht in blokken. Palmsuiker is wat minder zoet dan kristalsuiker en heeft een karamelachtige smaak. Ik gebruik het vaak in een curry (als balans van de vissaus). In Indonesië heet de palmsuiker Gula Jawa (Javaanse suiker) en wordt het veel gebruikt in zowel zoete als hartige gerechten.
Kruidnagel
Kruidnagels zijn de gedroogde bloemknopjes van de kruidnagelboom. De naam kruidnagel komt van de vorm, die lijkt op een spijker (ook wel nagel genoemd). De bloemknopjes worden met de hand geplukt, vlak voor ze uitkomen. Een tijdrovend en secuur klusje. De bloemknoppen worden op grasmatten uitgespreid om in de buitenlucht te drogen. We zagen ze overal langs de kant van de weg liggen. Na een paar dagen zijn de kruidnagels droog en kunnen ze worden verwerkt. Kruidnagels hebben een hele sterke en doordringende geur en smaak. Tijdens de specerijentour heb ik een kruidnagel afgeplukt en in mijn handtas gedaan. Die ruikt nu nog steeds zalig!
Naast het gebruik in gerechten worden kruidnagels in Indonesië vooral gebruikt om sigaretten van te maken, de zogenaamde kreteks. Ik gebruik kruidnagel o.a in deze smoor djawa, maar ook in gemberbier en glühwein. Ook is kruidnagel in poedervorm onderdeel van speculaaskruiden, garam masala en 5-spice kruiden.
Koffie
Koffie wordt gemaakt van de zaden van de pitten van de koffiebes. Deze pit lijkt erg op een boon en wordt daarom ook koffieboon genoemd. De bonen worden ontveld, gedroogd, geroosterd en gemalen tot koffie. De meeste koffie uit Java is van het type robusta of arabica. Ook wordt hier de duurste koffie ter wereld gemaakt: Kopi Luwak, ook wel poepkoffie genoemd.
Cacao
De cacaoboom levert zo’n 30 tot 40 vruchten per jaar. Deze vruchten lijken op langwerpige meloenen. Ze worden geplukt en vervolgens opengebroken. In de vrucht vind je cacaobonen, zo’n 40-50 bonen per vrucht. De bonen worden met vruchtvlees en al zo’n vijf dagen gefermenteerd en vervolgens in de zon gedroogd. Na het branden is de basis voor chocolade geboren. De cacaomassa wordt vervolgens uitgeperst tot twee stoffen: cacaoboter en cacaopoeder.
Souvenirs
Natuurlijk nam ik van de specerijentour ook souvenirs mee. Verse vanillestokjes, kaneelstokjes, palmsuiker en kopi luwak. Ik had nog wel veel meer willen meenemen maar ik heb me ingehouden! Neem jij ook vaak culinaire souvenirs mee terug van vakantie? En wist jij hoe deze specerijen groeien in de natuur?
Wat een leuk verslag Anne-Marie. Wij hebben op Java ook een specerijentour gedaan, maar die stelde niet zoveel voor helaas. Uiteraard neem ik ook altijd culinaire souvenirs mee. Ik heb nog steeds (inmiddels helemaal verdroogde) vanillestokjes uit Java.
Wat een gave trip zeg! Heel leuk om dit te zien, maar ook om te lezen. Ik neem altijd lokale kruiden mee van vakantie. Dat maakt het koken daarmee nog leuker!
Hi Anne-Marie, kan je mij misschien zeggen waar dat was. Ik ga volgende week naar java en ik zoek mij rot😉
Hartelijke groet, Leontine
Dat was in Kalibaru. Ik heb je ook gemaild.